Afbeelding: Image by Alan Warburton / © BBC / Better Images of AI / Medicine / CC-BY 4.0
De toepassing van kunstmatige intelligentie (Artificial Intelligence/ AI) is voor veel beroepsgroepen een nieuw en zich ontwikkelend aandachtsgebied. De beschikbaarheid van grote hoeveelheden data, toegang tot informatietechnologie en behoefte aan analyse van complexe medische problemen hebben de drempel om AI toe te passen aanzienlijk verlaagd. Twee onderzoeken gericht op a. de beroepsontwikkeling van artsen en de toepassing van AI en b. scenario’s voor toepassingen in de verpleegkunde onderschrijven de noodzaak voor kennisontwikkeling over het gebruik van AI door zorgprofessionals en de toepassingen in de gezondheidszorg.
Consequenties voor beroepsuitoefening door artsen
In de geneeskunde vormt toepassing van AI onderdeel van specifieke activiteiten, bijv. voor de interpretatie van scans en afbeeldingen (beeldherkenning en -interpretatie) in radiologie en dermatologie. De consequenties van AI voor de beroepsuitoefening van artsen zijn in beperkte mate onderzocht. Dit was aanleiding voor een verkennend onderzoek door Mosch et al. onder 24 Duitse artsen met kennis en ervaring op het gebied van AI en geneeskunde. De resultaten hiervan zijn 15 december jl. gepubliceerd in het Engelstalige open access tijdschrift ‘Digital Health’. Het onderzoek maakt deel uit van een project gericht op kennisontwikkeling over de toepssing van AI in de geneeskunde in Duitsland.
Het kwalitatieve onderzoek vond plaats d.m.v. interview analyses. Belangrijke bevindingen uit de interviews waren:
- Taken: specifieke taken van artsen zullen worden overgenomen door AI systemen;
- Mensen bereiken de grenzen om snel grote multidimensionele data sets te interpreteren, beoordelen, consolideren en samen te vatten.
- AI systemen overtreffen de menselijke interpretatie van variabelen en hun dimensies en wiskundige capaciteiten om deze toe te passen.
- AI zal een essentieel onderdeel worden van klinisch redeneren.
- Toekomstige ontwikkelingen voor de medische professie: AI zal het werk van artsen niet volledig overnemen.
- AI veronderstelt een specifieke taakstelling die wordt opgesteld door de medicus en waarvan de output wordt geïnterpreteerd door de arts.
- De rol en potentie van AI wordt vooralsnog overschat; systemen zullen altijd worden ontworpen voor specifieke taken.
- De communicatieve vaardigheden van de arts worden belangrijker; AI creert meer tijd voor menselijke aandacht, anamnese en lichamelijk/ mentaal onderzoek.
- Werkmethoden: AI zal de wijze waarop gezondheidszorg wordt uitgevoerd veranderen.
- AI complementeert de grenzen van menselijke intelligentie en vereist nieuwe concepten om deze te combineren.
- Artsen dienen hun klinische rol en verantwoordelijkheden te herdefiniëren in het licht van door AI-ondersteunende geneeskunde.
- Nieuwe vormen van samenwerking met professionals zoals datawetenschappers en data-analisten zijn noodzakelijk.
Toepassing van AI in de verpleegkunde
Seibert et al. (2021) voerden een literatuurstudie uit naar toepassingen van AI in de verpleegkunde. De auteurs screenden de titels en samenvattingen van zo’n 7000 publicaties evenals 1000 volledige publicaties; ziekenhuizen (vooral IC’s, vanwege de beschikbaarheid van data) bleken het meest vertegenwoordigt, gevolgd door onafhankelijk thuiswonen (‘independent living at home’). De resultaten, gepubliceerd in het open access Journal of Medical Internet Research zijn gebaseerd op een analyse van zo’n 300 Engelstalige artikelen en publicaties.
AI wordt gebruikt voor:
- Ondersteuning van directe zorgprocessen van verpleegkundigen zoals beeldverwerking en dataverwerking. Bijv. volgen van activiteiten en lichamelijke signalen (bijv. temperatuur, bloeddruk); beeldherkenning van scans en afbeeldingen (‘decubitus’); alarmering en valpreventie.
- Planning en roosteren van taken en activiteiten voor de verbetering van organisatie van zorg. Bijv. classificatie van informatie uit verpleegplannen, ondersteunen van klinisch redeneren en het genereren van informatie voor coördinatie en continuïteit van zorg.
- Risico-inschatting of preventie, bijv. t.b.v. het detecteren van valincidenten, preventie van vallen en het classificeren van risico’s op vallen. Herkenning van alarmsignalen en risicovoorspelling en classificatie van decubitus zijn andere toepassingen.
Voorbeelden van praktijktoepassingen van AI zijn:
- taakuitvoering en analyse door verpleegkundigen bij specifieke groepen zoals dementerende cliënten;
- effectiviteit van het opstellen en aanpassen van verpleegplannen;
- analyse en interpretatie van sensordata (bijv. bloeddruk, hartritme, temperatuur, ademhaling);
- de toepassing van robots gericht op communicatie en vermindering van agitatie;
- analyse van data verzameld via standaard (anamnese) vragenlijsten bijv. voor anamnese, welzijn, mentale klachten, ADL vaardigheden.
De auteurs stellen vast dat de beschikbaarheid van data sterk medebepalend is voor de mogelijke toepassing van AI; in ziekenhuizen is dit veelal geconcentreerd op IC-afdelingen aangezien hier ook veel data worden verzameld en sprake is van hoogcomplexe zorgverlening. De ‘scheiding’ tussen medische en verpleegkundige AI-toepassingen op IC’s is niet altijd te maken. De auteurs reflecteren over de onderzoeksopzet en linken in de online versie naar een overzicht van de geïncludeerde studies.
Beide artikelen benoemen de noodzaak om de ELSI competenties; ethische (‘Ethical’), juridische (‘Legal’) en sociale (‘Social’) gevolgen (‘Implications’) van AI te begrijpen en toe te passen. Ook de kritische reflectie en de impact beoordeling van AI systemen horen tot deze competenties.
Bronnen:
- Mosch L, Fürstenau D, Brandt J, et al. The medical profession transformed by artificial intelligence: Qualitative study. DIGITAL HEALTH. 2022;8. doi:10.1177/20552076221143903
https://doi.org/10.1177/20552076221143903 - Seibert K, Domhoff D, Bruch D, Schulte-Althoff M, Fürstenau D, Biessmann F, Wolf-Ostermann K
Application Scenarios for Artificial Intelligence in Nursing Care: Rapid Review
J Med Internet Res 2021;23(11):e26522
doi: 10.2196/26522 https://doi.org/10.2196/26522
Dit werk valt onder een Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel 4.0 Internationaal-licentie.